Portieken in Valkenbos

De Haagse wijk het Valkenboskwartier is rijk aan portieken. Valkenbos scoort binnen Den Haag hoog wat het aantal open portiekwoningen betreft.  Als je ervan uitgaat dat in Nederland nergens zoveel open portiekwoningen zijn gebouwd als in Den Haag, zou het zomaar kunnen dat ‘Valkenbos’ wat dit betreft de Nederlandse top-10 haalt.

                                                Cartesiusstraat                                                           Valkenboslaan     

Privacy

Rotterdam en Amsterdam geven er aan het begin van de 20^e eeuw de voorkeur aan om voor hun etagewoningen één gezamenlijke voordeur te creëren. Eenmaal binnen lopen de bewoners daar de trap op tot ze bij hun eigen verdieping komen en met een sleutel kunnen ze hun woning in. Haagse stadsbestuurders vinden in die periode de gezamenlijke voordeur inbreuk op de privacy. “Elke woning een eigen voordeur”, zo is de eis.

                                                 Daltonstraat                                                            Keplerstraat

Vier naast elkaar

De bewoners gelijkvloers hebben de voordeur aan de straat; de bewoners van een- en tweehoog lopen via een open stenen trap naar het kleine bordesje eenhoog waar vier deuren uitkomen: twee voor de bewoners van eenhoog en twee deuren voor de bewoners tweehoog. Vaak zitten de deuren voor eenhoog aan de zijkanten en de deuren voor tweehoog in het midden. Er zijn ook portieken waar de vier deuren evenwijdig aan de straat naast elkaar zijn geplaatst. Omdat Haagse bestuurders lang de voorkeur geven aan een maximale bouwhoogte van drie verdiepingen is de Haage portiekwoning kenmerkend voor de woningbouw van 1904 tot 1940.

                                                    Loosduinseweg                                                      Copernicusstraat

De architectuur                

Een open, stenen trapportaal stelt voor een architect die ook ‘stedelijke schoonheid’ in zijn balboekje heeft staan, speciale eisen. Het ‘gat in de gevel’, zal op een of andere manier ‘esthetisch’ in de gevel verwerkt moeten worden. Wandelend door het Valkenboskwartier blijken er nogal wat architectonische mogelijkheden om een donker trapportaal te vermijden, zoals smalle glas-in-lood raampjes, ronde of ovalen openingen, of zelfs een enorm open gat. Vaak is de portiek-uitsparing prachtig versierd met gekleurde bakstenen die in de gevel doorlopen. En hoe mooi zijn de ranke portieken aan de Copernicuslaan. Valkenbos kent een schitterende variatie aan portieken.

                                                    Copernicusstraat                                                     Halleystraat

De bezorgers

Portiekwoningen: Duizenden Hagenaars zijn erin opgegroeid. Ze zijn van groot belang geweest om de Haagse woningnood aan het begin van de 20^e eeuw te helpen oplossen. Desondanks zullen bezorgers van post, pakketjes, voedselkratten en wijkkranten minder blij zijn met dit type woningen. Maar ach, een beetje bezorger met smaak zal genieten van de schoonheid van de portiekwoning.

                                                    Valkenboskade                                                        Fultonstraat

‘Portieken in Valkenbos’ is eerder verschenen in de juni-editie van wijkkrant KonkreetNieuws, de wijkkrant voor het Regentesse- en Valkenboskwartier. Zie ook www.konkreetnieuws.nl, nr 3, juni 2022, pagina 10-11.

Piet Vernimmen

Benieuwd naar meer verhalen over kunst, geschiedenis en/of architectuur in Den Haag? Bekijk dan de aangeboden stadswandelingen en fietstochten, zoals bijvoorbeeld 'Gotische Torentjes', ‘Kunst in de stad’, 'Indische Wandeling in het Statenkwartier', of 'Anders Winkelen'. Of naar de rest van het originele aanbod van wandel- en fietstochten in Den Haag.