De Zwarte Madonna
Boekbespreking
Alweer 15 jaar geleden verscheen het boek ‘De Zwarte Madonna – de onfortuinlijke geschiedenis van een Haags woningbouwcomplex’ van de auteur Paul Groenendijk. Het is zowel qua vormgeving als qua inhoud een schitterend boek.
Alle lof voor Groenendijk. Het boek is voor zover ik weet enkel nog antiquarisch verkrijgbaar – zorg dat je het boek alsnog bemachtigt…!!
Niet enkel de persoon Carl Weeber zorgde vaak voor ophef, dat gold ook voor veel van zijn gebouwen: De Zwarte Madonna, Het Mercury hotel, het Strijkijzer, de Lamel aan de Neherkade, studentenflat De Struijck en in Rotterdam het bekende ‘De Peperclip’. Zo zei Weeber over de Zwarte Madonna zelf ooit: "Het moest controversieel zijn en sterke emoties oproepen. Irriteren. Ik denk dat ik daarin geslaagd ben."
Foto 3
Groenendijk beschrijft de geschiedenis van de Zwarte Madonna, maar ook, en dat is minstens zo lezenswaardig, de geschiedenis van die plek. Tientallen plannen, al vanaf 1946, en van die plannen werd niets gerealiseerd of slechts een stukje. Hoe dan ook: Weeber zorgde als eerste met zijn Madonna voor een vaste gevelwand in dat troosteloze gebied: de weg werd straat.
Het gebied van Nieuwe Kerk tot aan Centraal Station, je zou bijna zeggen ‘het hart van de stad’ was jarenlang treurigmakend. Het imposante gebouw van Kunsten en Wetenschappen stond er ooit, met onder andere een zaal voor meer dan 2000 bezoekers, maar dat gebouw brandde in 1964 af. Op die plek zou in 1998 een gebouw van Michael Graves verschijnen: de twee torens zijn bekend onder de naam De Haagse Tieten, onderdeel van de Residentie van Krier.
Aan de andere kant van de Turfmarkt was de ellende niet minder: nog het gunstigst te omschrijven als een deplorabel modderig parkeerterrein. Het ene na het andere gemeentelijke plan passeerde de revue. In 1985 realiseerde Carl Weeber er de Zwarte Madonna: 336 huurwoningen. In 2007 kende de gemeenteraad inmiddels weer een nieuwe samenstelling en die was weer met een nieuw stedenbouwkundig plan gekomen: het werd het einde van de Zwarte Madonna.
De Zwarte Madonna kreeg als snel het Haagse stempel: “Lelijkste gebouw van de stad”, maar de waardering onder de bevolking en met name onder de bewoners van het complex groeide. Ook menig mede-architect wijzigde zijn mening. Wie ook van mening veranderde, maar dan andersom, , was de PVDA-fractie in de Haagse gemeenteraad: van welwillend tot fel tegenstander: van Peter Duyvestein naar Peter Noordanus. De visie op bouwen in dit deel van de stad was gewijzigd: de strenge zakelijkheid van Weeber maakte plaats voor, wat hij zelf zou noemen, de ‘truttigheid van bakstenen en schuine daken’.
Honderd pagina’s telt het boek van Paul Groenendijk en elke pagina is een verrassing. Door de vormgeving en door de inhoud: een variatie van analyses, bouwtekeningen, gebiedstekeningen, meningen, droge feiten en waardering. Je zou hopen op een stevige herdruk, al was het maar als eerbetoon aan de in februari dit jaar dit jaar overleden 87-jarige architect.
(de illustraties komen uit het boek)
Piet Vernimmen
Benieuwd naar meer verhalen over de geschiedenis en de architectuur van Den Haag? Bekijk dan de aangeboden stadswandelingen en fietstochten, zoals bijvoorbeeld 'Drees, Oldebarnevelt en Haags Jantje', 'Echt Gebeurd!', 'Het Statenkwartier - Anekdotes en verhalen' of 'Anders Winkelen'. Kijk ook naar de rest van het originele aanbod van kleinschalige wandel- en fietstochten in Den Haag!
Of stuur een mailtje naar
